به ظاهر شدن علائم بلوغ از جهت فیزیکی و هورمونی در دختران قبلاز سن ۸ سالگی و در پسران قبل از سن ۹ سالگی بلوغ زودرس اطلاق می گردد .در ابتدا این کودکان بلندتر از همسن های خود هستند . ولی بدلیل بلوغ زودرساستخوانها ، در نهایت قد کوتاهتری در بلوغ خواهند داشت . در دختران بابزرگ شدن پستانها شروع پریود ماهانه ظاهر شده و در پسران با افزایش شهوتکه بصورت اختلالات رفتاری تظاهر می کند .والدین باید به بلوغ زودرس کودکان خود توجه کنند و آن را جدی بگیرند.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، بلوغجنسی که با تغییراتی در بدن کودک همراه است در بین دختران و پسران درابتدای هشت یا نه سالگی و در برخی موارد در دختران در سیزده سالگی ودر پسران از پانزده سالگی آغاز میشود. بلوغ جنسی همرا با تغییر وتحولات غدد هورمونی، داخلی و ظاهری چهره افراد است.
البته در زمینه بلوغ جنسی، نژاد و موقعیت جغرافیایی موثر است و بسیاریاز خانواده‌ها این تغییر و تحولات که پیش از سن نه سالگی در دختر و پسرخود مشاهده می‌کنند را دلیل بر سالم بودن سیستم بدنی و بلوغ فرزندان خودمی‌دانند.
موارد بلوغ زودرس در سطح کشور ایران ، افغانستان و تاجیکستان بسیارمشاهده میشود ، این در حالی است که این تغییر و تحولات زودرس، هشداریبرای وجود تومور مغزی، تومور جنسی، تومور غدد داخلی و نبود فعالیت هماهنگدر غدد تیروئید است.
در اغلب موارد کودک مبتلا علاوه بر بیماری جسمی به بیماری روحی نیزمبتلا میشود، بنابراین خانواده‌ها باید با مشاهده کوچک‌ترین علامت دربروز بلوغ زودرس، حتما فرزند خود را نزد پزشک متخصص ببرند تا معاینه ودرمان به موقع صورت بگیرد.
بسیاری از خانواده‌ها در مورد بلوغ دخترانشان تعصبات فرهنگی و مذهبیشدیدی را اعمال می‌کنند ، بسیاری از خانواده‌ها مراجعه به پزشک را برایساده‌ترین بیماریهای دخترانشان عیب و ننگ می‌دانند بنابراین در اینمقوله، حتما بی‌توجه میشوند.
بنابراین باید در مدارس خصوصا از سوی مدیران، شرایطی فراهم شود کهدانش‌آموز در هر مقطع تحصیلی با این مسائل آشنا شوند، تا در زمان بروز آنبتوانند به راحتی آن را با مسئولان مدرسه در میان گذارند و در صورت نیازدرمان آن آغاز شود.
* چرا بلوغ زودرس مهم است ؟
بلوغ زودرس از دو جنبه اهمیت زیادی دارد ، جنبه اول علت ایجاد کننده آناست که پزشک متخصص با انجام آزمایشات لازم و پیگیریهای منظم و دقیقنوجوانان مبتلا ، در طی مدت طولانی بدنبال علت ایجاد آن می گردد و جنبهدوم اثر بلوغ زودرس روی رشد قدی و روانی نوجوان است .
* علل ایجاد کننده علائم بلوغ زودرس کدامند ؟
در اکثر دخترها ،علت خاصی برای بلوغ زودرس دیده نمی شود و بیشتر جنبهخانوادگی دارد و در سایر افراد خانواده ( مادر یا خواهران وی ) نیز چنینحالتی دیده می شود . ولی در مواردی بیماریهای مهم دستگاه عصبی مرکزی مثلتومورهای مختلف ، عفونت و التهاب مغز یا ضربه به جمجمه می تواند این حالترا ایجاد کند . گاهی کیست های تخمدانی با تولید هورمون های جنسی زنانهباعث بلوغ زودرس می شوند . در پسرها حالت سرشتی کمتر دیده می شود وبیماریهای زمینه ای مثل تومورهای سیستم عصبی مرکزی بیشتر شایع است . لذادر این کودکان ( پسر یا دختر ) بررسی مغز با MRI حتماً انجام می شود .سونوگرافی از تخمدانها و شکم و بررسی آزمایشگاهی هورمون های مختلف و نیزتعیین سن استخوانی انجام می شود . در صورت طبیعی بودن معاینات و آزمایش ها، حتماً باید هر ۶ ماه یک بار توسط پزشک بررسی انجام شود .
عوارض بلوغ زودرس :
کودکان در مقابل استرسهای زمان جوانی قرار می گیرند و نمی دانند چه کارباید بکنند . این کودکان از نظر جسمی تظاهرات بلوغ را دارند ولی تجربهکافی را ندارند . دختران با ظاهر شدن علائم پریود ممکن است دچار مشکلاتروحی گردند . در هر دو جنس بدلیل افزایش تمایل به شهوت ، رفتارهای ناهنجارمثل خودارضایی شیوع دارد .
علائم و تظاهرات : در دختران علائم ابتدا با بزرگ شدن پستان به شکلیکطرفه یا دوطرفه ظاهر می شود و بعد از آن موهای زهار و زیربغل دیده میشوند و پریود شدن در مرحله انتهایی است ، دور نوک سینه تیره و ضخیم میگردد و نوک سینه به جلو می آید . جوش نیز در صورت این کودکان افزایش مییابد .
در پسران اولین علامت بزرگ شدن بیضه و سپس بلوغ دیگر اجزاء اندام تناسلی است .
قد ابتدا در این کودکان بزرگتر از همسن های خود می باشد . صدا در اینکودکان ضخیم شده و موهای صورت بصورت زوردسی در صورت ظاهر می گردند .
بررسیهای آزمایشگاهی و عکسبرداری : اندازه گیری میزان هورمونهای بلوغمی تواند کمک کننده باشد . تصویربرداری سر بصورت رادیوگرافی یا ام . آر .آی از نواحی مختلف مغز در تشخیص کمک کننده است .
* آیا درمان بلوغ زودرس لازم است ؟
هنگامیکه بلوغ در سنین پائین شروع شود رشد قدی کودکان بیشتر می شود وبه نسبت کودکان هم سن خود قدبلندتری خواهند داشت ولی پس از ۳-۲ سال کهبلوغ کامل شد ، رشد قدی متوقف شده و در نهایت بزرگسالان کوتاه قدی خواهندشد . از نظر شکل فیزیکی نیز ممکن است مشکلاتی دیده شود . بعلاوه از نظرروانی نیز این کودکان دچار مشکلات زیادی خواهند شد .
رشد سینه ها یا ایجاد قاعدگی در دختران کم سن و یا رویش موهای صورت وکلفتی صدا در پسران کم سن و مقایسه با سایر همسالان خود ، باعث بروزاضطراب شدید در این کودکان و والدین آنها می شود . بخصوص در دختران مبتلا، احتمال سوء استفاده های جنسی نیز وجود دارد .
در صورت استفاده از هورمون های محرک گونادوتروپین با سرکوب تولیدهورمون از تخمدانها یا بیضه ها باعث توقف یا پسرفت صفات ثانویه جنسی میگردد . بعلاوه رشد قدی نیز ادامه می یابد . باید دقت شود که درمان بایدزود شروع شود . در صورت موفقیت ، درمان را تا رسیدن کودک به سن طبیعی بلوغادامه می دهیم و سپس قطع می کنیم تا بلوغ بطور طبیعی در سن طبیعی پیش رود. در واقع آگاهی والدین به نشانه های بلوغ زودرس با مراجعه زود و به موقع، موفقیت درمان را بدنبال دارد . نکته مهم این است که هوش این کودکانطبیعی و حتی در مواردی بالاتر از کودکان هم سن خود است ولی بدلیل تغییراتظاهری و نیز تأثیر هورمون ها ممکن است دچار اختلالات رفتاری ، حالتهایتهاجمی و حتی افسردگی شوند . در واقع بلوغ زودرس برای کودک و خانواده او ،مشکل مهمی است و بخصوص در دختران مبتلا احتمال سوء استفاده جنسی و درپسران ، گرایش به پسران بزرگتر و تأثیر پذیری از رفتارهای نامناسب آن وجوددارد . لذا آموزش دقیق به والدین الزامی است .
والدین باید با ایجاد یک ارتباط صادقانه و دوستانه با دختر یا پسرمبتلای خود ، برای او توضیح دهند که پیدایش این تغییرات در چه سنی طبیعیاست و حالا که در وی به صورت زودرس ایجاد شده ، چه مراقبت ها و درمانهائیضروری است . ارتباط والدین با معلمان آنها ، در برقراری ارتباط دوستانهاین کودکان با هم سن و سالهای خود بسیار حیاتی است . در واقع در محیطمدرسه است که عدم توجه به شرایط جسمی و روحی این کودکان می تواند باعثبروز مشکلات روانی جدی گردد . و لذا معلمان آگاه و دلسوز در برقراریارتباط طبیعی بین این کودکان و همشاگردیهایشان نقش کلیدی دارند.
روشهای جراحی برای درمان توده هایی که در مغز بصورت نابجا هورمون ترشح می کنند استفاده می گردد .
پیش آگهی : در صورت درمان مناسب و به موقع علائم و رشد قدی بصورت طبیعیخواهد بود ، درمان قبل از سن استخوانی ۱۲ سال برای دختران و ۱۳ سال برایپسران باید شروع گردد .
بلوغ زودرس چیست؟
ظاهر شدن علائم بلوغ ازنظر فیزیکی و هورمونی در دختران قبل از ۸ سالگی و در پسران قبل از ۹ سالگی، بلوغ زودرس نامیده میشود.
ابتدا این کودکان بلندتر از همسن‌های خود هستند ولی به‌دلیل بلوغزودرس استخوانها، در نهایت قد کوتاهتری در بلوغ خواهند داشت.
چرا بلوغ زودرس مهم است؟
بلوغزودرس از دو جنبه اهمیت زیادی دارد؛ جنبه اول، علت ایجادکننده است که پزشکمتخصص با انجام آزمایش‌های لازم و پیگیریهای منظم و دقیق کودک، طی مدتطولانی بهدنبال علت ایجاد آن می گردد و جنبه دوم، اثر بلوغ زودرس رشد قدیو روانی کودک است.
کودکان مقابل استرسهای زمان جوانی قرار می‌گیرند و نمی‌دانند چه کارباید بکنند . آنها از نظر جسمی تظاهرات بلوغ را دارند ولی تجربه کافیندارند. دختران با ظاهر شدن علائم پریود، ممکن است دچار وحشت و مشکلاتروحی شوند.
عوامل ایجاد بلوغ زودرس کدامند؟
بلوغ زودرس در دختران،۵ برابر شایع‌تر از پسرهاست. در بعضی دخترها، علت خاصی برای بلوغ زودرسدیده نمی‌شود و بیشتر جنبه خانوادگی دارد و در سایر افراد خانواده (مادریا خواهران وی) نیز چنین حالتی دیده میشود، ولی در مواردی بیماریهای مهمدستگاه عصبی مرکزی مثل تومورهای مختلف، عفونت و التهاب مغز یا ضربه بهجمجمه می‌تواند این حالت را ایجاد کند.
گاهی کیست‌های تخمدانی با تولید هورمونهای جنسی زنانه باعث بلوغزودرس میشوند. در پسرها بیماریهای زمینه‌ای مثل تومورهای سیستم عصبیمرکزی بیشتر شایع است. لذا در این کودکان (پسر یا دختر) بررسی مغز باام.آر.آی حتماً انجام میشود.
سونوگرافی از تخمدانها و شکم و بررسی آزمایشگاهی هورمونهای مختلف وتعیین سن استخوانی نیز اغلب انجام میشود. در صورت طبیعی بودن معاینات وآزمایش‌ها، حتماً باید هر ۶ ماه یک بار از سوی پزشک بررسی انجام شود.
علائم و تظاهرات
در دختران، علائم ابتدا با بزرگ شدن پستانبه شکل یک‌طرفه یا دوطرفه ظاهر میشود و بعد از آن موهای زهار و زیربغلدیده میشوند و پریود شدن در مرحله انتهایی است. دور نوک پستان تیره وضخیم میشود و نوک آن به جلو می‌آید. جوش نیز در صورت این کودکان دیدهمی‌شود. در پسران اولین علامت، بزرگ شدن بیضه و سپس بلوغ دیگر اجزایاندام تناسلی است. صدای این کودکان ضخیم و موهای صورت، زودتر از زمانمعمول آن ظاهر میشود.
آیا درمان بلوغ زودرس لازم است؟
هنگامی‌کهبلوغ در سنین پایین رخ دهد، رشد قدی کودکان بیشتر میشود و این کودکان به‌‌نسبت کودکان هم سن خود قدبلندتری خواهند داشت ولی پس از دو سه سال کهبلوغ کامل شد، رشد قدی متوقف شده و در نهایت بزرگسالان کوتاه قدی خواهندشد.
از نظر شکل فیزیکی نیز ممکن است مشکلاتی دیده شود. به‌علاوه از نظر روانی، این کودکان دچار مشکلات زیادی خواهند شد.
رشد پستان یا ایجاد قاعدگی در دختران کم‌سن یا رویش موهای صورت وکلفتی صدا در پسران کم‌سن و مقایسه خود با سایر همسالان، باعث بروز اضطرابشدید در این کودکان و والدین آنها می شود. به‌خصوص در دختران مبتلا،احتمال سوء استفاده جنسی وجود دارد.
بنابراین درمان باید بسیار زود شروع شود (قبل از سن استخوانی ۱۲سال برای دختران و ۱۳ سال برای پسران.) در صورت موفقیت، پزشک درمان را تا‌‌رسیدن کودک به سن طبیعی بلوغ ادامه می‌دهد و سپس قطع میکند تا بلوغبه‌طور طبیعی در سن طبیعی پیش رود.
آگاهی والدین به نشانه‌های بلوغ زودرس با مراجعه زود و به موقع موفقیتدرمان را بهدنبال دارد. نکته مهم این است که هوش این کودکان طبیعی وحتی در مواردی بالاتر از کودکان همسن است ولی به‌دلیل تغییرات ظاهری و‌‌نیز تاثیر هورمون‌ها ممکن است دچار اختلالات رفتاری، حالت‌های تهاجمی وحتی افسردگی شوند.
بلوغ زودرس برای کودک و خانواده او، مشکل مهمی است لذا دقت و مراجعه فوری والدین به پزشک الزامی است.
* بلوغ زودرس جنسی درپسران
عواملی باعث بلوغ می شوند که کاملاً و به درستی برای ما شناخته نشدهاند. یک محور مهم در بدن وجود دارد که ممکن است دربرگیرنده عوامل مربوط بهبلوغ جنسی باشد که به نام محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز و غدد جنسی یا غددفوق کلیوی، مورد توجه بسیار است. هیپوفیز هورمونهای گنادوتروپین را ترشحمی کند و هیپوتالاموس هورمونهای محرک هیپوفیز را می سازد و آزاد می کند واین مسیر هورمونی به غدد هدف یعنی غدد جنسی یا فوق کلیوی ختم می شود. قبلاز شروع بلوغ ترشحات هورمونی گنادوتروپین از هیپوفیز کم است ولی احتمالاًتحت تأثیر غدد جنسی مردانه کنترل می شود. برای اینکه در نمونه های تجربی وآزمایشگاهی دیده شده که اگر فرد مذکری قبل از بلوغ اخته شود در واقع کنترلغدد جنسی بر هورمون گنادوتروپین کاهش یافته و سطح «گنادوتروپین ها» افزایشمی یابد. با شروع دوره بلوغ سطح هورمونهای جنسی بخصوص در خواب اوج می گیردو بعد از اینکه دوره بلوغ شروع شد سطح هورمونهای جنسی و FSH/LH در طول روزو بیداری نیز افزایش می یابد. آندروژنها نیز توسط غدد یاد شده
ساخته می شود.
تستوسترون یا هورمون جنسی مردانه در زندگی جنینی از حدود هفته هفتمحاملگی در غدد جنین مذکر شروع به ساخته شدن می کند و ترشح آن افزایش مییابد. ترشح و افزایش تستوسترون باعث تغییرات و شکل گیری اعضای تناسلیخارجی یک فرد مذکر می شود. بلوغ در یک نوجوان مذکر با رویش مو در صورت،عقب رفتن خط رویش مو در پیشانی، وضعیت ظاهری بدن و لگن و اندامها، رویش مودر زیر بغل و ناحیه زهار به طرف بالا و به شکل لوزی شروع می شود. تغییرصدا نیز تقریبا در همین زمان اتفاق می افتد. تمامی این فرآیندها از حدود۱۱، ۱۲ سالگی شروع می شوند و غالبا در یک دوره ۵ ساله تکمیل می شوند.البته سن شروع بلوغ و مراحل تکمیل آن در افراد مختلف متغیر است.
بلوغ زودرس جنسی
بلوغ جنسی در سنین قبل از ۹ سالگی در پسرها به عنوان یک رویداد غیرطبیعی تلقی می شود. بلوغ زودرس واقعی یا بلوغ هم جنسی Isosexualکامل،زمانی به وجود می آید که مردسازی ناقص و فرآیند اسپرماتوژنز (ساختن اسپرم)روی داده باشد. در حالی که بلوغ زودرس کاذب یا بلوغ زودرس هم جنسی ناقص درمواردی به وجود می آید که مردسازی بدون ساخت اسپرم اتفاق افتاده باشد.یعنی اینکه تشکیل آندروژن ناشی از فعال شدن زودرس سیستم هیپوفیز ـهیپوتالاموس نیست. هرچند افتراق این دو مشکل است، اما این تفاوت وجود دارد.
مجموعه علل یا سندرومهایی که منجر به مردسازی زودرس می شوند شاملتومورهای سلول لیدیگ «سلول مولّد آندروژن»، تومورهای مترشحه گنادوتروپینکوریونیک انسانی یا (HCG)، تومورهای غده فوق کلیوی، هیپرپلازی و پرکاریمادرزادی غده فوق کلیوی، تجویز آندروژن یا هیپرپلازی و پرکاری سلولهایلیدیگ می باشند. در همه این موارد دیده شده که سطح تستوسترون یا «هورمونجنسی مردانه» پلاسما به صورت نامتناسب با سن افزایش قابل توجهی پیدا میکند. و علایم بلوغ زودرس جنسی و صفات ثانویه جنسی بروز پیدا می کند.تومورهای سلول لیدیگ در کودکان به ندرت دیده می شود اما باید توجه داشت درمواردی که اندازه بیضه های کودک متقارن نیست احتمال تومور سلول لیدیگ وجوددارد. و باید معاینات و آزمایشات لازم صورت گیرد. بقیه تومورهای فوق الذکراز جمله تومور مردساز غده فوق کلیوی نیز مقادیر زیادی در نهایت تستوسترونمی سازند که باعث دگرگونی شرایط عادی کودک می شوند و بلوغ زودرس جنسیاتفاق می افتد.
یکی از علل بلوغ زودرس جنسی در پسران، هیپرپلازی مادرزادی یا افزایشفعالیت غده فوق کلیوی است که منجر به افزایش سطح ماده ای به نام ۱۷هیدروکسی پروژسترون و در نتیجه افزایش سطح آندروژن می شود. در این اختلالافزایش ترشح گنادوتروپین ممکن است در اوایل ثانویه بوده به طوری که بلوغزودرس واقعی پس از آن روی دهد.
در یک مورد خاص بلوغ زودرس جنسی مستقل از گنادوتروپین در پسرها ممکناست روی دهد که ناشی از هیپرپلازی اتونوم (خودکار) سلول لیدیگ باشد؛ یعنیبدون اینکه تومور سلول لیدیگ به وجود آمده باشد. این اختلال به صورتاتوزومال محدود به مردان، از پدر به پسرانش منتقل می شود و یا از مادرانیکه حامل سالم این بیماری هستند به پسران منتقل می شود. در این مورد خاصمردنمایی و علایم بلوغ زودرس جنسی حتی در سن ۲ سالگی شروع می شود. سطحهورمون تستوسترون افزایش می یابد و حتی به میزان بالغین می رسد.
همان طور که گفتیم یکی دیگر از علل بلوغ زودرس جنسی در پسران فعال شدنزودرس سیستم هیپوتالاموس ـ هیپوفیز است که یا بدون علت «ایدیوپاتیک» است ویا در اثر تومورهای سیستم اعصاب مرکزی «CNS» یا در اثر عفونتها و سایرضایعات ایجاد می شود. امروزه با پیدایش روشهای تشخیصی پیشرفته مثلC.t.scan و MRI تأخیرهای گذشته در تشخیص بیماری از بین رفته و یا کمتر رویمی دهد.
اگر بلوغ زودرس جنسی در پسران ناشی از تومورهای مولد استروئید یاگنادوتروپین باشد و یا هیپرپلازی مادرزادی غده آدرنال (فوق کلیوی) یااختلال در سیستم عصبی مرکزی «CNS» درمان به رفع این علل بستگی دارد.
* بلوغ زودرس چندجنسی: اگر در پسران نابالغ علایم جنسی زنانه بروز پیداکند ممکن است ناشی از افزایش متوسط یا شدید هورمون زنانه سازی به نام«استروژن» باشد.
به طور کلی و با توجه به پیشرفتهای چشمگیر در پاراکلینیک و ابزارهایتشخیص بیماریها هیچ گونه تأخیری در شناخت این بیماری موجه نیست. هنوز همبا وجود پیشرفت تکنولوژی، معاینه دقیق بیمار و علم و تجربه پزشک اهمیت وجایگاه خاص خویش را دارد. آنچه در این اختلال مهم است معاینه دقیق بدوتولد و پیگیری های بعدی و تشخیص و درمان مناسب و سریع است که هم بیمار رااز ناهنجاریها و ناراحتی های جسمی و فیزیکی مراقبت می کند و هم زمینه هایبروز اختلالات عصبی را از بین می برد و از بروز بسیاری از مشکلات اعصاب وروان و اختلالات رفتاری و اضطرابی پیشگیری به عمل می آید.
بلوغ زودرس به ایجاد خصوصیات ثانویه جنسی قبل از ۸ سالگی در جنس مونث و قبل از ۹ سالگی در جنس مذکر اطلاق می شود.
در اکثر اوقات بلوغ زودرس جنسى یک خصیصه فامیلى است که بهطور طبیعى اتفاق مى افتد اما بعضى مواقع نیز در اثر یک بیمارى شدید عضوى,مثل ضایعات و تومورهاى هیپوتالاموس, مننژیت و انسفالیت ایجاد مى شود. امادر درجه اول باید بلوغ جنسى واقعى را از بلوغ جنسى کاذب تشخیص داد.
نکتهمهم این است که در جریان بلوغ واقعى دوره قاعدگى به طور طبیعى انجام مىشود. وجود پولیپ روده و هیپرپیگمانتاسیون مخاطى و لکه هاى شیر قهوه اى روىپوست ـ کم کارى تیروئید یا هیپوتروئیدیسیم ممکن است عواملى براى تشخیصبلوغ زودرس جنسى باشند و یا در تشخیص به ما کمک نمایند.
به هر حال تشخیص بموقع و درمان سریع بیمارى براى بیمار منافع زیادىدارد. زیرا بسیارى از کودکان مبتلا به بلوغ زودرس عاقبت به علت بسته شدنسریع اپى فیز استخوانها دچار کوتاهى قد و قامت و حتى کوتولگى مى شوند.
وقتى جوانه و برجستگى سینه در دختران, قبل از ۸ سالگى ظاهر شود یا شروععادت ماهانه قبل از ۹ سالگى باشد در واقع بلوغ جنسى زودرس اتفاق افتادهاست. هنگامى که صفات ثانوى جنسى با ژنوتیپ (جنسیت ژنتیکى و غددى) فردمتناسب باشد یعنى به صورت ژنتیک زن ساز باشد و ظاهر فرد نیز دختر باشد اینرا اصطلاحا بلوغ جنسى زودرس همان جنس((sosexual)) مى گویند. و همین حالتدر پسران نیز ممکن است اتفاق بیفتد. اما اگر صفات ثانویه جنسى (ظاهر فرد)با جنسیت ژنتیکى هماهنگ نباشد یعنى به صورت مردسازى در دختران و یا زنسازى در پسران باشد مى گویند آن فرد دچار بلوغ زودرس غیر همان جنسىیا((Heterosexual)) شده است.
بلوغ زودرس جنسى دختران به صورت((Isosexual)) یا همان جنسى به دو صورت عمده بروز پیدا مى کند:
در یک گروه بلوغ زودرس جنسى واقعى است یعنى با شروع بلوغ طبق روال عادىاما زودتر از موعد مشخص مى شود. در این گروه هورمونهاى گنادوتروپین دچارافزایش ترشح مى شوند و سیکلهاى قاعدگى نیز افزایش پیدا مى کنند. معتقدندکه بیش از ۹۰ درصد بلوغ جنسى زودرس جنبه سرشتى دارد و علت مشخصى برایش نمىتوان پیدا کرد.
یعنى محور سیستم عصبى مرکزى ( CNS ) , هیپوتالاموس و هیپوفیز,زودتر از موعد طبیعى فعال مى شود و تکامل زودرس پیدا مى کند اما علتناشناخته است. نکته جالب توجه این است که در بیش از ۵۰% از این بیماراننوار مغز یا (( الکتروانسفالوگرافى EEG )) آنها غیر طبیعى است. در واقعبروز صفات ثانویه جنسى و شروع زودرس و زیاد قاعدگى و تخمک گذارى ممکن استمنجر به بروز و تشدید اختلالات اعصاب و روان شود. با توجه به این موضوعمهم شروع درمان به محض تشخیص قطعى, الزامى است.
درمان دارویى عمدتا به وقفه ترشح هورمونهاى ((گنادوتروپین)) معطوف مىشود. از آنجایى که بلوغ زودرس غالبا با بسته شدن زودرس صفحه رشد استخوانهانیز همراه است و باعث کوتاهى قد مى شود, متإسفانه همیشه با اقدام درمانىنمى توان جلوى این عارضه را گرفت ولى به هر حال شروع سریع تر درمان در اینمورد هم موثر است.
در حدود ۱۰% از موارد بلوغ جنسى زودرس در اثر بیماریهاى جسمى مغز مثلتومورهاى مغزى, انسفالیت, مننژیت, صدمات و ضربه به جمجمه هیدروسفالى وسایر بیماریها به وجود مىآید. این گروه از بیماران دچار بلوغ زودرس جنسىداراى علت شناخته شده هستند. در هر صورت باید این دو گروه را از نظر علتشناسى از هم تشخیص داد چرا که گاهى بعضى از این بیماران که جزو گروه باعلت ناشناخته قرار مى گیرند مبتلا به تومور مغزى هستند. بنابراین ضمنانجام آزمایشات هورمونى بایستى سیتى اسکن و یاMRI از مغز به عمل آید امابا همه اینها آنچه که در رابطه با ضایعات تومورال به تشخیص بیشتر کمک مىکند, وجود علایم و نشانه هاى عصبى همراه بلوغ زودرس جنسى است. در صورتى کهوجود تومور مغز قطعى شود عمل جراحى و رادیوتراپى ضرورى است و میزان و درصدموفقیت درمان به پیشرفت ضایعه دارد.
در گروه دیگرى از دختران مبتلا به بلوغ زودرس جنسى علت را باید در غدهفوق کلیوى بیمار جستجو کرد. البته این ضایعه به ندرت اتفاق مى افتد اما درصورت وقوع به صورت هیپرپلازى یا افزایش فعالیت مادرزادى غده فوق کلیوى استمعتقدند که این دسته از بیماران با کمبود آنزیمى به نام ((۲۱هیدروکسیلاز)) مواجه هستند.
نوع دیگر بلوغ زودرس جنسى, کاذب است.
وقتى فردى به ظاهر دختر علایم زن نمایى به علت افزایش تولید هورموناستروژن داشته باشد اما دوره ماهانه نداشته و یا تخمک گذارى نمى کند اینفرد دچار بلوغ زودرس جنسى کاذب مى شود. علل مختلفى براى ایجاد این نوعبلوغ وجود دارد. شایع ترین علت آن کیستها یا تومورهاى تخمدانى مترشحهاستروژن مى باشد. این نوع تومورها با پولیپهاى روده اى همراه است. دراینجا هم سونوگرافى تخمدانها و سیتى اسکن مى تواند در تشخیص و شناسایىآسیب و علت بیمارى کمک زیادى کند.
بلوغ زودرس جنسىHetrosexual یا غیر همان جنسى
حالتى است که در دختران نابالغ اتفاق مى افتد که دچار علل مردسازى مىشوند. پرفعالیتى و هیپرپلازى مادرزادى غده فوق کلیوى و همچنین بعضى ازتومورهاى تخمدانى یا غده فوق کلیوى باعث ترشح هورمونهاى جنسى مردانه یعنىآندروژنها مى شوند که در اندامهاى تناسلى بیمار ابهام ایجاد مى شود بخصوصپرکارى غده فوق کلیوى که با اشکال متنوعى از ابهام در دستگاه تناسلى خارجىهمراه است.
در مواجهه با بیماران دچار بلوغ زودرس به چه علایمى باید توجه کنیم؟
همان طور که قبلا گفتیم این مشکل مى تواند به صورت اشکال متنوع وعلایم مختلفى همراه باشد. تشخیص بموقع و اقدام سریع درمانى اغلب کمک زیادىبه رفع مشکل بیمار مى کند. بروز علایم ثانویه جنسى به طور زودرس یکى ازعلایم مهم است. یکى از این علایم پرمویى و رویش زودرس موهاى زیر بغل وناحیه زهار است. حتى گاهى رویش مو در صورت هشداردهنده است. اگر چنانچهاعضاى تناسلى خارجى دخترى مبهم باشد و در تشخیص مذکر و مونث بودن او تردیدوجود دارد در اسرع وقت باید به پزشک مراجعه شود.
شواهدى از علایم کمکارى تیروئید و سابقه مصرف داروهاى حاوى استروژن عواملى هستند که منجر بهبلوغ زودرس کاذب مى شوند و باید مورد توجه قرار بگیرند. رشد نامتناسب و یامتوقف شده طولى استخوانها نیز مهم است. سردردهایى که با تغییرات جنسىزودرس همراهند از اهمیت خاصى برخوردارند.
وجود ناراحتى گوارشى همراهمثل پولیپهاى روده قابل توجه اند. وجود برخى تغییرات مخاطى و تغییر رنگمخاط و پوست و لکه هاى شیر قهوه اى پوستى ممکن است در تشخیص بیمارى موثرباشد.
گاهى نیز با وجود ترشح شیر از سینه به طور زودرس یا ” گالاکتوره ” باید به فکر بلوغ زودرس جنسى باشیم.
نکتهمهم دیگرى که باید به آن توجه کنیم وجود علایم عصبى و روانى است. اضطراب وافسردگى ممکن است در اثر بروز عدم تعادل هورمونى و یا ناشى از اختلال درهویت جنسى ایجاد شوند; بنابراین تشخیص بموقع و درمان سریع و مناسب درپیشگیرى از بیمارى اعصاب و روان و حفظ بهداشت روانى به طور نسبى موثر است.
زن